Để thúc đẩy ngành khoa học và công nghệ
(KH&CN) phát triển, những năm gần đây tỉnh ta đã ban hành nhiều cơ chế,
chính sách phát triển nguồn nhân lực theo hướng đào tạo, nâng cao trình độ
chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ KH&CN phục vụ cho công tác quản
lý, nghiên cứu khoa học, góp phần đáng kể cho quá trình phát triển kinh tế - xã
hội của tỉnh.
Theo
thống kê của Sở KH&CN, toàn tỉnh hiện có trên 3.116 cán bộ tham gia nghiên
cứu khoa học và phát triển công nghệ (tương đương với 1.229 cán bộ nghiên cứu
toàn thời gian, đạt 3,5 người/vạn dân), tăng 8% so với năm 2015; đội ngũ cán bộ
KH&CN trong các tổ chức KH&CN là 1.706 người (trong đó có 201 tiến sĩ,
706 thạc sĩ, 23 phó giáo sư). Nhân lực có trình độ tiến sĩ chủ yếu tập trung
tại các cơ sở giáo dục đại học (ĐH) (2 cơ sở giáo dục ĐH có 191 tiến sĩ, 8 tổ
chức nghiên cứu phát triển có 2 tiến sĩ - tại Viện Nông nghiệp Thanh Hóa; 29 tổ
chức KH&CN, dịch vụ KH&CN có 8 tiến sĩ). Sự gia tăng về số lượng, nâng
cao về chất lượng của nguồn nhân lực KH&CN trong thời gian qua đã góp phần
không nhỏ vào sự phát triển kinh tế - xã hội trên tất cả các lĩnh vực khoa học
- kỹ thuật và công nghệ, khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nhân văn... Đơn
cử như trong lĩnh vực kỹ thuật, công nghệ đã nghiên cứu và ứng dụng nhiều tiến
bộ kỹ thuật trong sản xuất vật liệu xây dựng, hàng thủ công mỹ nghệ, bảo quản
nông sản sau thu hoạch, góp phần đa dạng hóa sản phẩm, tăng năng suất, hạ giá
thành sản phẩm. Lĩnh vực y dược cũng đã nghiên cứu, ứng dụng công nghệ trong chẩn
đoán, phát hiện, phòng và điều trị bệnh, đánh giá thực trạng một số bệnh trong
cộng đồng có xu hướng gia tăng. Tiêu biểu như kỹ thuật phẫu thuật tim hở tại
Bệnh viện Đa khoa tỉnh; phẫu thuật nội soi kết hợp với phẫu thuật mở điều trị
dị tật không hậu môn và kỹ thuật thay máu cho trẻ vàng da sơ sinh bằng phương
pháp tự động tại Bệnh viện Nhi; kỹ thuật ghép giác mạc tại Bệnh viện Mắt Thanh
Hóa. Trong nông nghiệp, một số giống cây trồng, vật nuôi năng suất, chất lượng
cao, một số kỹ thuật tiên tiến đã được chuyển giao vào địa bàn tỉnh, như: lúa
thơm, lúa ngắn ngày, lúa chịu mặn; các giống ngô, đậu xanh, đậu tương, lạc; các
sản phẩm công nghệ cao như dưa Kim Hoàng hậu, giống cam không hạt V2... Kết quả
của việc tăng cường nghiên cứu, ứng dụng KH&CN trên các lĩnh vực đã đóng góp
quan trọng vào quá trình phát triển các vùng kinh tế - xã hội, vùng kinh tế
trọng điểm, phát huy lợi thế và tiềm năng của các địa phương.
Trong
quá trình công tác, đội ngũ cán bộ KH&CN trên cơ sở năng lực, trình độ
chuyên môn, đã được các cơ quan, đơn vị bố trí, sử dụng chủ trì các nhiệm vụ
KH&CN; hỗ trợ cá nhân hoạt động KH&CN tham gia hội thảo khoa học trong
nước và quốc tế; tham gia các chương trình, dự án đầu tư, hợp tác KH&CN,
góp phần nâng cao chất lượng các chương trình, đề án, chính sách do Tỉnh ủy,
HĐND, UBND tỉnh ban hành. Ngoài ra, các cơ quan chuyên môn cũng đã xây dựng
được cơ sở dữ liệu chuyên gia KH&CN để tham gia các hội đồng KH&CN
chuyên ngành; tham gia giải quyết các vấn đề KH&CN của địa phương; đồng
thời tập hợp và thu hút nhiều cán bộ KH&CN trình độ cao đã hết tuổi lao
động tham gia công tác nghiên cứu và đào tạo KH&CN.
Hiện
nay, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (4.0) không chỉ mang lại cơ hội mà còn
đặt ra những thách thức rất lớn đối với yêu cầu xây dựng và phát triển nhân lực
KH&CN. Để tạo bước đột phá trong việc phát triển nguồn nhân lực KH&CN
đáp ứng yêu cầu phát triển trong tình hình mới, đòi hỏi ngành chức năng, cấp
ủy, chính quyền các cấp cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như, nâng cao
nhận thức, đổi mới tư duy cho đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý Nhà nước về
KH&CN. Xây dựng chiến lược, tầm nhìn dài hạn về công tác tạo nguồn nhân lực
KH&CN, trong đó chú trọng phát triển nguồn nhân lực KH&CN chất lượng
cao gắn với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Đẩy mạnh
phát triển nhân lực KH&CN bao gồm việc đào tạo, đào tạo lại gắn liền với sử
dụng và trọng dụng nhân tài; thực hiện tốt chính sách để nuôi dưỡng tài năng
đối với cán bộ khoa học trẻ. Đồng thời, xây dựng mạng lưới hợp tác nghiên cứu
với các nhà khoa học nước ngoài và mở rộng các chương trình đào tạo ở nước
ngoài, để cán bộ KH&CN được cọ xát môi trường học thuật quốc tế và được đào
tạo trong hoạt động nghiên cứu và phát triển quốc tế. Cùng với thực hiện tốt cơ
chế, chính sách, cần đẩy mạnh xã hội hóa, huy động có hiệu quả các nguồn lực
đầu tư ngoài ngân sách Nhà nước, nhất là từ doanh nghiệp cho hoạt động đào tạo,
bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực KH&CN. Tăng cường huy động đầu tư
ngoài ngân sách để phát triển tiềm lực, đặc biệt là cơ sở vật chất, kỹ thuật
của các tổ chức KH&CN, góp phần cải thiện điều kiện làm việc cho nhân lực
KH&CN. Qua đó, phát huy tiềm năng sáng tạo của đội ngũ KH&CN, phục vụ
sự nghiệp CNH, HĐH quê hương, đất nước.
Đàm Tuyết