Một loại ổi ngon và cho năng suất cao được
nhiều nhà vườn trồng hiện nay đó là Ổi tứ quý hay còn gọi là ổi Đông Du. Với
khả năng sinh trưởng tốt ở bất kì vùng đất nào, ổi Đông Dư đang hứa hẹn là loại
cây trồng phát triển kinh tế trong tương lai.
Nhiều nhà vườn ươm ở Thanh Hóa như:
Đông Cương, Phú Sơn, Triệu Sơn... cho biết giống ổi tứ quý Đông Dư nếu trồng
đúng cách có thể cho ổi quanh năm và giá bán cao hơn các giống ổi khác rất
nhiều.
1. Giới thiệu:
Cây giống Bốn Mùa hay còn gọi là Ổi Đông
Dư một loại quả đặc sản của vùng đất Đông Dư, thuộc huyện Gia Lâm (Hà
Nội). Nhiều nhà trồng ổi tại đây cho biết, ổi tứ mùa Đông Dư cho thu hoạch
quanh năm, song rộ nhất là vào tháng 7, tháng 8 dương lịch hàng năm.
2. Tiêu
chuẩn chọn giống:
Hiện nay có nhiều giống ổi như: ổi Bo, ổi xá lị,
ổi mỡ, ổi đào, ổi nghệ...Gần đây có một số giống mới không hạt như: ổi Phugi,
ổi không hạt MT1…trong đó ổi không hạt Đài Loan có nhiều ưu điểm và đang được
phát triển rộng rãi. Giống ổi Đông Du được nhân giống bằng phương pháp ghép
hoặc chiết cành. Cây giống ghép mắt, chiều cao cây giống từ 30-50 cm, đường
kính bầu từ 10-15cm. Cần lọc ra những cây ổi giống khỏe mạnh, không bị sâu
bệnh, cây trồng sau 1 - 5 năm thì bắt đầu cho thu hoạch sẽ cho năng suất và
chất lượng tốt nhất. Ổi Đông Du là cây trồng lâu năm nên sẽ đạt hiệu quả kinh
tế cao.
3. Thời vụ
và mật độ trồng:
Thời
gian trồng thích hợp với loài cây này vào đầu mùa mưa (tháng 5- tháng 6). Thực
hiện việc trồng kép 2 cây ở một gốc, mật độ trồng: 100-105 gốc/ 1000m2 điều này
mang lại lợi nhuận kép khi vừa tiết kiệm chi phí sản xuất, vừa tăng năng suất
thành phẩm. Người trồng phải tuân thủ nghiêm túc theo quy cách thực hiện trồng
về kỹ thuật. Theo đó, hố trồng thuận lợi để trồng nhất là ở khoảng đường kính
20 cm, chiều sâu: 20 cm, cây cách cây, hàng cách hàng theo khoảng cách 3.5m x
4.5m, đào hố hình vuông hình khối: 50 x 50 x 50cm, hố cách hố: 3 x 4m.
4.
Làm đất và đào hố trồng:
- Đất
trồng: đất tơi xốp, thoáng, giữ nước tốt, tầng canh tác dày trên 50 cm; đặc
biệt đất phù sa rất tốt cho cây ổi phát triển cho năng suất cao, quả ngon.
- Đào hố: hố trồng thuận lợi để trồng
nhất là ở khoảng đường kính 20 cm, chiều sâu: 20 cm, cây cách cây, hàng cách
hàng theo khoảng cách 3.5m x 4.5m, đào hố hình vuông hình khối: 50 x 50 x 50cm,
hố cách hố: 3 x 4m. Khi đào, lớp đất mặt để riêng, lớp đất dưới trộn
với phân chuồng, vôi bột, lân sau đó lấp hố cao hơn mặt đất 20 - 30cm.
Sau 1 tháng đã chuẩn bị hố bạn tiến
hành trồng cây con giống xuống đất. Đào một lỗ giữa mô đất rồi rạch bầu đất và
đặt xuống hố sao cho bầu cao hơn mặt mô khoảng 3cm. Dùng xẻng lấp đất lại và
nèn chặt để cố định cây. Khi trồng xong tưới ngay nước để đảm bảo cho cây mau
thích nghi với đất trồng mới. Bạn có thể cắm cọc cố định thân lại để tránh tác
hại của gió bão có thể làm đổ cây.
5. Phân bón lót:
-
Người chăm nên bón lót mỗi hố bón từ 5 kg phân chuồng hoai mục + 1 kg phân hữu
cơ sinh học HVP 401B + 100g vi lượng HVP Oganic + 0,5-1,0 kg lân super + 100g
đạm urea + 100g kali + 0,5 kg vôi, đảo đều với đất bột (khoảng 2/3 độ sâu hố),
sau đó đặt cây và cho đất bột lên trên dày từ 10-15 cm.
6. Kỹ
thuật trồng cây ổi Đông Dư:
- Khi trồng, đào
lỗ giữa mô, đặt bầu cây con xuống sao cho mặt bầu cao hơn mặt mô 3 –
5cm. Sau đó dùng đất vun tới mặt bầu rồi dận chặn, tưới nước. Khi
đặt cây phải cắm cọc cố định thân để cây khỏi bị tác hại của gió.
7.
Kỹ thuật chăm sóc cây ổi Đông Dư:
7.1. Kỹ thuật chăm sóc định kỳ:
Tưới
nước: cần cung cấp đủ nước cho cây nhất là trong mùa khô, khi trái đang lớn và
lúc quả sắp chín. Phòng trừ cỏ dại: Phủ gốc chè bằng cỏ, rác, cây phân xanh...
để hạn chế cỏ dại; xới phá váng sau mỗi trận mưa to. Làm cỏ vụ xuân tháng 1-2
và vụ thu tháng 8-9, xới sạch toàn bộ diện tích một lần/vụ; một năm xới gốc 2-3
lần.
7.2. Kỹ thuật cắt tỉa, tạo hình:
Việc tạo tán, tỉa cành, bấm đọt, giúp tạo ra nhiều
cành cho trái, tán cây chỉ cao khoảng 1,4 - 1,5 m dễ dàng quản lý sâu bệnh và
thu hoạch. Sau khi trồng cây giống khoảng 3 tháng, từ thân cây ra những tược
mới (cành cấp I) và để dài khoảng 0,8 - 1 m. Khi vỏ tược ở độ bánh tẻ, sẽ cắt
bỏ 1/2 chiều dài tược để tạo tiền đề khung tán thấp cây sau này. Sau khi cắt
đọt, mỗi cành cấp I bị cắt ấy sẽ đâm ra 2 tược mới ở nách cặp lá gần vết cắt và
từ thân cây các tược khác đâm ra mạnh mẽ. Chờ cho các cành cấp II này thành
thục lại cắt đọt, tiếp tục việc tạo tán. Tính từ gốc tược thứ 2 trở lên, cắt ở
vị trí trên 4 - 5 cặp lá, hoặc tính từ mặt đất lên khoảng 1,2 m là vừa. Đợt ra
tược thứ 3 (ra cành cấp III) sẽ tốn ít thời gian hơn và đợt tược này, ở vị trí
nách cặp lá thứ 4 hoặc thứ 5 sẽ ra 1 - 2 cặp nụ hoa. Tiến hành tỉa bỏ những
chồi nhỏ yếu, chỉ giữ lại mỗi cây 3 - 4 cành cấp I, 8 - 10 cành cấp II và hệ
thống cành cấp III đều các hướng. Tiến hành bấm ngọn tược thứ 3 ngay vị trí
phía trên cặp trái ổi non đã đậu và tỉa các trái dư. Sau một thời gian ngắn ở
nách các cặp lá cành cấp II và cấp III sẽ mọc ra các chồi mới cho trái. Tiếp
tục bấm đọt những chồi mới ở vị trí trên cặp trái nhỏ như đã làm ở trên.
7.3. Kỹ thuật bón phân cho cây ổi Đông Dư:
Năm thứ
1: phân hỗn hợp tỷ lệ NPK
12 - 15 - 18, 4 lần bón mỗi lần 100g cộng với 50g amon sunphat.
Năm thứ
2: 4 lần bón phân hỗn hợp
mỗi lần 200g, cộng với 100g amon sunphat tức là cả năm bón 1.300g cho 1 cây.
Năm thứ
3: 4 lần bón phân hỗn hợp
mỗi lần 300g, cộng với 150g amon sunphat cộng với 50g magie sunphat tức là cả
năm bón 2.000g cho 1 cây.
Những năm sau, ổi đã ra hoa rộ tăng lượng phân
bón lên và tính thêm số lượng NPK trong sản lượng quả thu hoạch. Một tháng
trước khi ra hoa, người ta thường bón thêm phân nặng về đạm để ra hoa được
nhiều. Nếu được chăm sóc tốt ngay năm thứ 3 ổi đã có sản lượng kinh tế và những
sản lượng 30 - 50 tấn/ha trên diện tích lớn năm thứ 6, 7 khá phổ biến. Mặc dù
mọc khỏe, khi trồng thâm canh, đặc biệt với những giống đã được cải tiến, ổi
không ít sâu bệnh, nhất là về mùa mưa và bao giờ cũng phải trừ cỏ.
8. Phòng
trừ sâu bệnh cho cây ổi Đông Dư:
Giống ổi Đông Dư thường mắc một số
loại sâu bệnh hại. Điển hình là loại ruồi đục quả khi quả chín. Chính vì thế
cần thu hoạch ngay sau khi quả chín để hạn chế quả làm đục trái. Ngoài ra còn
phải phòng rệp sáp phá hoại vườn ổi. Nên dùng Sherpa 0,2-0,3%, Trebon 0,2%,
hoặc bẫy bả sinh học để bẫy giúp loại bỏ loại sâu bệnh hại này.
Nấm Glomerella cingualata làm cho quả đương
lớn ngừng sinh trưởng và đen lại do bị bào tử nấm phủ kín. Nấm Fusarium và
Macrophomina ở những đất không thoát nước có thể làm chết cây con hoặc cây 3, 4
tuổi. Một loại tảo Cephaleuros virescens gây ra những vết màu xám trên lá và
trên quả. Những loại bệnh trên có thể trị bằng phun thuốc có đồng. Tuyến trùng
ở những đất cát gây hại đôi khi đáng kể. Do đó cũng phải chú ý luân canh, tăng
cường bón phân tưới nước. Sâu ổi khá nhiều. Tháng 6, 7 những quả ổi chín, cùi
đã mềm thường bị ruồi đục quả Dacus dorsalis đến đẻ, giòi đục luỗng, quả không
ăn được, tỷ lệ bị hại đôi khi đạt 70 – 80% số quả chín. Thu hoạch kịp thời,
ngay khi quả đã đạt độ chín thích hợp, nhặt những quả chín rơi vãi, đem xử lý
đồng thời với những quả khác cũng bị con ruồi này phá hại (đu đủ, cam, xoài,…)
là những biện pháp vệ sinh rất cần thiết. Đồng thời, dùng Metila Ơgênola hoặc
Hudrolizat de protein để dẫn dụ và dùng bả trộn với một chất sát trùng như
Malathion,... Nhiều loại sâu bệnh miệng hút nhất là rệp sáp phá hại ổi ở vườn
ít chăm sóc, phổ biến nhất là Pseudococcus Citri. Sâu đo, sâu kén đục lá lỗ
chỗ, một số sâu róm rất to ăn lá và quả non. Kiến mang rệp tới đôi khi cũng
phải trị. Phun lân hữu cơ, cacbamat có thể phòng trừ các sâu nói trên.
9.
Thu hoạch và bảo quản:
Trồng từ hạt, ổi được thu hoạch sau khoảng 4
năm. Trồng bằng cành chiết chỉ cần 2 năm, có thể ít hơn. Quả chín thì màu xanh
nhạt đi, sau chuyển vàng, vỏ quả nhẵn, nắn thì mềm hơn. Trẻ em thường bấm bằng
móng tay, móng cắm phập vào là quả sắp chín. Không để trên cây lâu được vì chín
nhanh, chim đến mổ. Từ hoa đến quả chỉ cần hơn 3 tháng. Ở miền Bắc, ổi thường
chín vào giữa mùa hè lúc này mưa nhiều chất lượng kém. Tuy nhiên có thể có ổi
chín quanh năm. Vào năm thứ 3 - 5 năng suất có thể đạt 20 tấn/ha, vào năm thứ
6,7 : 50 tấn/ha và hơn. Ổi rất mau chín, thu hoạch xong nên bán cho nhanh và để
trong nhà chỉ giữ được vài ngày ở nhiệt độ bình thường. Xử lý bằng một số hóa
chất như GA3 có thể giữ được lâu hơn. Ở phòng lạnh: độ nhiệt 5 - 150C độ ẩm
không khí 85 - 90% có thể bảo quản được 3 - 4 tuần lễ.
Hoàng Việt Anh